Poštovani,
Situaciju koju ste nam predočili rešićemo pozivajući se na Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju („Sl. glasnik RS“, br. 34/2003, 64/2004 – odluka USRS, 84/2004 – dr. zakon, 85/2005, 101/2005 – dr. zakon, 63/2006 – odluka USRS, 5/2009, 107/2009, 101/2010, 93/2012, 62/2013 i 108/2013).
Porodična penzija je uređena članovima od 27 do 36, i u članu 27.određuje se ko sve može ostvariti pravo na porodičnu penziju, koja inače predstavlja jedno od prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, koje je samim tim imala Vaša majka. Član 27:
“Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice:
1) umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu ili invalidsku penziju; ili
2) umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije.
Ako je smrt lica iz člana 17. ovog zakona nastala kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, članovi njegove porodice stiču pravo na porodičnu penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.“
S obzirom na to da je Vaša majka prema informacijama koje ste nam dali bila korisnik invalidske penzije njeni članovi porodice imaju pravo na porodičnu penziju, i to smo prvo ustanovili. Zatim, drugi korak jeste da ustanovimo koji su to sve članovi porodice po ovom Zakonu, kako bismo znali da tu spadate i Vi. To uređuje član 28, koji kaže:
„Članovima porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava iz člana 27. ovog zakona smatraju se:
1) bračni drug;
2) deca (rođena u braku ili van braka ili usvojena, pastorčad koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao, unučad, braća i sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao);
3) roditelji (otac i majka, očuh i maćeha i usvojioci) koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao.“
Dakle, kada uzmemo u obzir prethodni član 28. pod 2) videćemo da Vi kao njeno dete, koje je osiguranik tj Vaša majka izdržavala spadate u članove porodice koji imaju pravo na porodičnu penziju.
Bliže prava deteta u ovoj situaciji uređuje član 31.:
“1. Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do navršenih 15 godina života.
2. Posle navršenih 15 godina života dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do završetka školovanja, ali najdocnije do navršenih:
1) 20 godina života, ako pohađa srednju školu;
2) 26 godina života, ako pohađa visokoškolsku ustanovu;
3. Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala do uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju.
4. Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala posle uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju, a pre smrti osiguranika odnosno korisnika prava, pod uslovom da ga je osiguranik odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti.
5. Detetu kome je školovanje prekinuto zbog bolesti, pravo na porodičnu penziju pripada i za vreme bolesti do navršenih godina života iz stava 2. ovog člana kao i iznad tih godina, ali najviše za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od školovanja.
6. Detetu kome je školovanje prekinuto zbog upućivanja na odsluženje vojnog roka u skladu sa propisima kojima se uređuje vojna obaveza, pravo na porodičnu penziju pripada i za vreme odsluženja vojnog roka, a najduže do navršene 27 godine života.
7. Invalidno dete, u skladu sa propisima o razvrstavanju dece ometene u razvoju i dete iz stava 4. ovog člana, stiče pravo na porodičnu penziju i posle prestanka zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti.”
Dakle, ukoliko se osvrnemo na deo pod 4) možemo videti da dete koje je nesposobno za život i rad ima pravo na porodičnu penziju, sve dok takva nesposobnost traje, a bez obzira na to kad je nastala takva nesposobnost (da li pre ili nakon navršenih 15 godina života) ako je osiguranik tj korisnik prava izdržavao dete sve do svoje smrti.
Na osnovu toga, možemo izvesti zaključak da Vi kao dete osiguranika tj korisnika invalidskog osiguranja imate pravo na porodičnu penziju, i to dok traje nesposobnost za rad s obzirom da Vas je majka izdržavala do smrti.
E-Klinika „Pro Bono“ i Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu
(Ovaj odgovor su izradili studenti IV godine Pravnog fakulteta u okviru predmeta E-Klinika koji se organizuje u saradnji sa portalom www.besplatnapravnaedukacija.rs organizacije „Pro Bono“)